1. Wie is Zaloezjny eigenlijk?
Zoals gezegd, hij is de opperbevelhebber van het leger. En hij is uitermate populair. “Onder leiding van Zaloezjny wist Oekraïne in 2022 de eerste Russische opmars tegen te houden”, zegt Oekraïne-deskundige bij RTL Nieuws, Chris Colijn. “Dat deden ze met een veel kleiner leger en weinig geavanceerde wapens.”
“Zaloezjny heeft de bijnaam ‘IJzeren Generaal’. ‘Zalizny’ betekent ‘van ijzer’ in het Oekraïens. Hij wordt gezien als verdediger van het land en uit opiniepeilingen blijkt dat de bevolking zelfs meer vertrouwen heeft in de opperbevelhebber dan in president Zelensky.” Zo zegt 88 procent in de laatste peilingen vertrouwen te hebben in Zaloezjny. Zelensky moet het doen met 62 procent. In december 2022 was dat nog 84 procent.
2. Wat is er tussen beide mannen gebeurd?
“De afgelopen maanden is de spanning opgelopen tussen de militaire en politieke leiding van het land”, zegt Colijn. “Het leger boekt namelijk maar weinig succes aan het front. Het grote Oekraïense tegenoffensief van vorige zomer leidde tot heel weinig terreinwinst omdat het stuitte op sterke Russische verdedigingslinies.”
“Daarnaast zegt het leger meer geavanceerde wapens nodig te hebben. Die zou Zelensky moeten regelen, als uithangbord richting de westerse landen die Oekraïne steunen. Maar nieuwe militaire steun komt er maar mondjesmaat. En dus geven de militaire en politieke leiding elkaar de schuld van het moeizame verloop van de strijd.”
3. Moeizaam? Zelensky zegt toch wat anders?
Dat is nou precies waar de beide mannen in verschillen. Zaloezjny deed gisteren een boekje open in een opiniestuk van CNN over hoe hij vindt dat het verder moet in de oorlog. Daarin bekritiseert hij Zelensky’s beleid. Hij raadt onder andere aan de productie van drones op te schalen, te investeren in cyberaanvallen en hij geeft aan dat Rusland op bepaalde gebieden een voordeel heeft ten opzichte van Oekraïne.
“Zaloezjny geeft in zijn opiniestuk een realistisch beeld van het front, maar erg optimistisch is het niet”, zegt Colijn. “Het staat in contrast met de boodschap die Zelensky probeert vol te houden richting de bevolking. Dat is namelijk de boodschap dat Oekraïne de oorlog aan het winnen is en dat alles de goede kant op gaat. Dat verhaal houdt hij nu al bijna twee jaar vol, terwijl de bevolking ook ziet dat het allemaal niet zo makkelijk gaat.”
Al eerder schreef Zaloezjny een stuk voor The Economist, waarin hij zei dat de oorlog in een patstelling was beland. Toen riep Zelensky hem op ‘zich niet te bemoeien met de politiek’. “In het najaar van 2023 zou de president de opperbevelhebber al hebben willen vervangen”, zegt Colijn. “Alleen toen zou de populariteit van Zaloezjny hem hebben tegengehouden.”
4. En hoe is dat nu?
Het lijkt er volgens verschillende westerse media op dat Zelensky zich nu niet meer zal laten tegenhouden. Zo schrijft CNN dat de president binnenkort de opperbevelhebber uit zijn functie haalt. Sterker nog, de twee zouden eerder deze week al een gesprek hebben gehad. Zelensky zou Zaloezjny een andere baan hebben aangeboden, maar die zou dat hebben geweigerd. Kyiv zegt vooralsnog dat dat niet waar is, al ziet het er dus niet goed uit voor Zaloezjny.
5. Hoe wordt er in Oekraïne gereageerd?
“Je ziet dat de geruchten van het ontslag van Zaloezjny al voor veel ophef hebben gezorgd in de Oekraïense media”, zegt Colijn. “In principe is de militaire leiding ondergeschikt aan de politieke leiding en dus kan Zelensky zijn hoogste generaal gewoon vervangen. Maar als Zelensky dat doet, dan kan dat wel slechte gevolgen hebben voor het vertrouwen van de bevolking in hem en dat is dus al dalende.”
“Het conflict tussen de twee is ook een teken dat het politieke spel weer terugkeert in Oekraïne. Twee jaar lang was dat spel er nauwelijks. Omwille van de eenheid werden politieke verschillen opzijgeschoven. Nu begint dat te veranderen. Zo meldde Zelensky’s grootste politieke rivaal, oud-president Porosjenko, zich afgelopen week meteen op X om de opperbevelhebber te steunen. Zo wint Porosjenko weer aan populaireit.”
De vraag is alleen wat hij met die populariteit kan. De verkiezingen die in maart zouden zijn, zijn door de oorlog opgeschort. “Wat daarbij meespeelt, is dat mensen in bezet gebied niet kunnen stemmen en miljoenen mensen zijn naar het buitenland gevlucht. Bovendien is stemmen gevaarlijk als Rusland stembureaus zou bombarderen”, zegt Colijn. “Maar goed, misschien bereidt Porosjenko zich toch maar alvast voor.”
